کتاب «اندیشه سیاسی داریوش همایون» تألیف علی اصغر حقدار در ایالات متحد امریکا منتشر شد

همزمان با برگزاری کنگره نهم(کنگره داریوش همایون) حزب مشروطه ایران(لیبرال دموکرات) 2 عنوان کتاب در تاریخ اندیشه های مدرن ایران در ایالات متحد امریکا از علی اصغر حقدار منتشر شده است؛ این کتاب ها همانند دیگر تحقیقات و تألیفات علی اصغر حقدار، مبتنی بر تاریخ نگاری اندیشه های ایرانی و بخشی از پروژه «صد سال اندیشه های ایرانی» است که وی از دو دهه ای پیش به مطالعه و نگارش آن مشغول است. در مقدمه کتاب نوشته شده است:

«هر روز که از درگذشت نابهنگام داریوش همایون می گذرد، جای خالی اش در سیاست خردمندانه ایران بیشتر احساس می شود؛ این کمبود گذشته از ناراحتی عاطفی برای کسانی که با شخصیت و اندیشه های داریوش همایون آشنا بودند غیر قابل جبران است، در عین حال برای کشنگران سیاست که خارج از معیارهای جنجال سیاسی در تلاش برای رهایی کشور و فرهنگ سیاسی از حاکمیت دینی و افکار نامتعارف اسلام سیاسی هستند، نیز کمبودی قابل تأمل است.

زنده یاد داریوش همایون نمادی از بازسازی فرهنگ سیاسی ایران در عصر آشنایی با مدرنیته است که توانست با گذار از آرمان گرایی سیاسی و رمانتیسم جوانی، به دگردیسی اندیشگی تن داده و در گذار از آموزه های پان ایرانیستی تا مأوا گرفتن در لیبرال دموکراسی، بازآفرینی خردمندانه ناسیونالیستی را در طول عمر پربار و سراسر حادثه سیاسی و رویدادهای فرهنگی و اجتماعی ایران زمین، به محک آزمون و تجربه گذارد؛ بلافاصله باید اشاره کرد که با بازسازی اندیشه سیاسی، داریوش همایون به مدرنیسم ادبی در نوشتن از سیاست و تاریخ ایران موفق بوده و به جرئت می توان از «ادبیات سیاسی داریوش همایون» نوشت و شکل و صورت نوشتاری وی را از این نگرش به تأمل گذاشت.

داریوش همایون به درستی نقطه اتکای اندیشه ورزی و کنشگری سیاسی خویش را برآمدی از مشروطیت در ایران و نوسازی آن به مثابه فرهنگ و سیاست لیبرال دموکراسی می دانست و به تحقیق آموزگار لیبرال دموکراسی در فرهنگ سیاسی ایران بشمار می رود.

زمینه های دیگری که اندیشه های داریوش همایون را واقعی گرایانه و از دیدگاه لیبرال دموکراسی به فرهنگ سیاسی ایران پیوند می زد، محور قرار دادن مسائل زنان و درخواست برابری خواهانه و رفع تبعیضات سنت مردسالارانه از حریم خصوصی و اخلاقی زنان ایران است؛ آگاهی به غایت مدرن شده از ایده های زنورانه که در تلاقی تجربیات شخصی داریوش همایون و دانسته ها و آزموده های اجتماعی اش، به رکنی از اندیشه ورزی سیاسی و عمل گرایی حزبی تبدیل شده و سیاست ایرانی را در فردای رسیدن به اداره کشور و راهسپاری به آن هدف، با اهمیت و ضرورت مسائل زنان همراه می گرداند.

تأمل داریوش همایون در شرایط اجتماعی و اقتصادی ایران زمین در زمانه گذار از جهان سنتی، تئوری سه جهان را در گفتمان سیاسی داریوش همایون، شاخصی بایسته و مؤلفه ای شایسته گردانده است؛ به نگره همایون ایران در حال گذار و در گذار از دین ایدئولوژیک-سیاسی و نارواداری «دنیای اسلام»، حوزه های اقتصادی و اجتماعی تعریف شده «جهان سوم» و جغرافیای فرهنگی و سیاسی «خاورمیانه» قرار دارد و نوسازی فرهنگ سیاسی به همراه تشکل اجرا کننده آن در داخل این گذار، مسئولیتی ارزنده را با بنیان های تئوریک و آزموده های عملی بر عهده دارد؛ مسئولیتی که در حق آزادی وجدان، آزادی بیان، آزادی انتخاب و دیگر آموزه های حقوق بشری، از ارزش های معرفتی و دانسته های سیاسی داریوش همایون بشمار رفته و از پیوند منطقی و ارگانیک این اندیشه ها با اعلامیه جهانشمول حقوق بشر خبر می دهند.

در میان بازمانده های ارزشمند داریوش همایون به عرصه عمل و هم پایه با دستاوردهایش در عرصه نظر، بنیان گزاری و توانمند ساختن حزب مشروطه ایران(لیبرال دموکرات)در صحنه سیاست ایران از همتی والایی برخورد است؛ ارزش تشکل سیاسی با تئوری لیبرال دموکراسی در آموزه های داریوش همایون به حدی است که ایشان حزب مشروطه ایران را ثمره عمرشان خوانده اند. در نگره تئوریک داریوش همایون به پدیده عینی حزب مشروطه ایران، گذار از سلطنت گرایی سنتی به دولت لیبرال دموکراتیک قرار دارد که مبتنی بر بازخوانی روزآمد از مشروطیت ایران و قرائت و فهم آن بمثابه لیبرال دموکراسی است؛ روایتی شکل گرفته در اندیشه های سیاسی داریوش همایون به «معمای ایران نوین» در زمینه های آسیب شناسانه پرداخته است. در این راستا از نظر دایروش همایون، علل «توسعه ناموزون مدرنیته» از یک سو و دریافت «انقلاب ناتمام مشروطه»  از سوی دیگر قرار دارد.

پیش از این من در بزرگداشت هشتاد سالگی داریوش همایون، نخستین (و تاکنون تنهاترین) تک نگاری اندیشه و شخصیت ایشان را منتشر کرده ام؛ به این شناسه: «داریوش همایون و کشاکش با تجدد در ایران» با نام «آریا پارسی» به روزگار زندگی در ایران زیر سیطره استبداد دینی و خفقان تحمیلی سانسورچیان وزارت ارشاد اسلامی؛ آن کتاب تاکنون دو چاپ به صورت اینترنتی و زیرزمینی در تهران، داشته است.

اکنون ویراسته تازه ای همراه با افزوده ها و بازبینی در ادبیات و محتوای آن کتاب را برای اولین سالگرد درگذشت داریوش همایون به نام «اندیشه سیاسی داریوش همایون» آماده چاپ دارم؛ در حالی به اولین سالگرد درگذشت داریوش همایون نزدیک می شویم که دریغ داریم از کمبود شخصیت و اندیشه همایون در سنت سیاست ایرانی و راهسپاری به نتیجه منطقی و واقعی فرهنگ سیاسی ایران، به روزگار هوچی گری فزاینده و اسطوره سازی جنجالیان سیاسی، در عدم درک و دریافت حقیقت نگون بختی ایران زمین.

این کتاب در فصل بندی های زیر منتشر شده است:

اختصارات آثار دكتر داريوش همايون

مقدمه

پيشدرآمدي بر مشروطيت و ترقي خواهي

فصل اول: زمانه نوجواني و سياست ایراني

فصل دوم: روزنامه نگاری ملی گرا

فصل سوم: روشنفکری تکنوکرات و پراگماتیست

فصل چهارم:بازخوانی اندیشه و سیاست ایران در تبعید

كتابشناسي دكتر داريوش همايون

منابع تحقيقي تاريخ سياسي و فرهنگي ايران معاصر